Het was het lievelingsschilderij van hun moeder geweest; ooit een geschenk van vader op hun trouwdag. Er was dus geen kwestie van dat de kinderen het ooit zouden verkopen. En toch gebeurde dat na heel lang nadenken en toen er eigenlijk geen andere keuze overbleef, uiteindelijk toch.
Bijzonder was het schilderij zeker, vooral door het wit marmeren tablet waarop het was geschilderd. Slechts vijf andere schilderijen op marmer door Gerard van Spaendonck zijn tot nu toe bekend: een in de Frick collectie; een tweede in Musée Fabre in Montpellier en een drietal in diverse particuliere verzamelingen. Al deze schilderijen exposeerde van Spaendonck op de Salon in Parijs en het kan niet anders dan dat deze de 'Etude d’ une Rose sur Marbre blanc' moet zijn geweest, die op de Salon van 1796 te zien was.
Het schilderen op steen en marmer was geen inventie van Van Spaendonck. Plinius beschrijft in zijn Historia Naturalis dat al in zijn tijd de zucht naar luxe zo groot werd dat stucco wanden werden vervangen door marmer, waarop ook geschilderd werd. Hij vond het decadentie en een verspilling van materialen. In de eerste helft van de 16e eeuw experimenteert Sebastiano del Piombo als een van de eersten met leistenen dragers voor zijn schilderijen, en dan vooral in composities van de Kruisafname en de Bewening. De diepe kleur zwart van de steen zou gekozen zijn om de emotionele impact van de scène te verhogen. Immers, leisteen was ook het materiaal van het graf van Christus geweest..
Maar als we Giorgio Vasari mogen geloven had de keuze voor steen ook een ander doel. Steen was duurzaam en dus onvergankelijk. Een dergelijk gemaakt schilderij zou eeuwige roem voor de schilder kunnen betekenen. Om die reden omschreef Vittore Soranzo, secretaris van Paus Clemens VIII, in een brief aan filosoof Pietro Bembo, het schilderen op steen als Pittura poco meno che eterna.
Het witte marmer gebruikt door van Spaendonck is dus een keuze uit ambitie. Dit waren schilderijen voor de meest exclusieve clientèle, zoals ook Titiaan in 1555 een speciale Madonna van Smarten voor Karel V had geschilderd, nu in het Prado (https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/the-virgin-dolorosa-with-her-hands-apart/44188485-b32c-453d-8dc3-b28d46b161a6). En dan niet te vergeten Wilhelm Schubert von Ehrenberg’s Interieur van de Jezuitenkerk in Antwerpen uit 1668, nu in het Rubenshuis (https://museumdichtcollectieopen.art/2021/06/08/vonehrenberg/).
Verder lezen: P. Baker-Bates, Almost Eternal: Painting on Stone and Material Innovation in Early Modern Europe, 2018; Paintings on Stone: Science and the Sacred, 1530-1800, exhibition Saint Louis Art Museum, Saint Louis, Missouri 2020. (vanwege de corona-pandemie was deze tentoonstelling pas in 2021/22 te zien)
Verder kijken: https://galleriaborghese.beniculturali.it/en/exhibition/a-timeless-wonder-painting-on-stone-in-rome-in-the-seventeenth-century/