Gesigneerd en gedateerd linksonder G. Smith 184, olie op een Charles Robinson & Co paneel
55,7 x 45,1 cm
Het was misschien wel omdat koningin Victoria en haar man Albert in die jaren een gezin kregen dat de Engelsen omstreeks het midden van de 19e eeuw verzot raakten op mierzoete schilderijen met kinderen. De nu onbekende George Smith maakte er zijn specialiteit van en exposeerde ze met groot succes in The Royal Academy in Londen.
In dit schilderij dat in 2020 bij Schuler Auktionen in Zurich opdook, inspecteren twee jonge connoisseurs een schilderij in een vergulde lijst in een interieur vol met attributen, vermoedelijk een schildersatelier. Gelukkig kunnen we enigszins met de twee jonge connoisseurs meekijken, want zonder veel moeite is het schilderij op de stoel te herkennen als een Gabriel Metsu. Maar waar bevindt dat schilderij zich ook alweer?
Adriaan Waiboer's oeuvre-catalogus uit 2012 bood uitkomst. Onder rubriek B (afgeschreven werken) noteert hij twee kopieën naar een waarschijnlijk verloren origineel, waarvan een zich nu in the Metropolitan Museum of Art in New York bevindt. Het werd in 1920 door William Henry Herriman (1829-1918) aan het museum geschonken. Herriman, die sinds 1865 in Rome woonde en een groot kunstverzamelaar was, had het schilderij zelf in 1898 in Parijs bij een kunsthandelaar gekocht.
Uit de oeuvre-catalogus van Waiboer is verder op te maken dat het schilderij zich aan het begin van de 19e eeuw in de verzameling van Johann Moritz Oppenheim bevond en dat het na zijn dood op 4 juni 1864, lot 23 bij Christie’s in Londen, werd geveild: Interior of a Room, in which the artist has introduced a portrait of himself as a cavalier, wearing a slouched hat, a brown coat, and scarlett bottikins; he is seated leaning on a table, with a pot of embers in one hand and a pipe in the other, his attention being at the same time directed to a female (his wife) who stands on his left, in the act of taking a silver jug off a box placed on a table; three cards and a broken pipe lie on the ground in front; a chimney and various objects fill up the background. De koper, zo vermeldt Waiboer, is niemand minder dan Georg Smith, die er 75 guinees voor betaalde.
De bewuste veilingcatalogus ligt in het schilderij rechts vooraan op de grond en is te herkennen aan het met kapitale letters geschreven woord PICTURES alsook de naam van het veilinghuis Christie, Manson and Woods. Marieke de Natris van het RKD was zo vriendelijk om het in Den Haag bewaarde exemplaar te checken en inderdaad blijkt G. Smith als koper daarin vermeld.
Maar het verhaal gaat nog verder, want blijkbaar had Georg Smith het schilderij niet gekocht voor zichzelf, maar om er een centje mee te verdienen. Uit een notitie van zijn hand die in deel IV van de oeuvre-catalogus van zijn beroemdere naamgenoot John Smith ook op het RKD wordt bewaard, blijkt dat Smith het schilderij vrij snel na zijn aankoop voor maar liefst £ 200 doorverkocht en ook dat er in 1898 door Henry Herriman zelfs £1250 voor was betaald.
Achter het zoete tafereel van de jonge kunstliefhebsters gaat dus een zakelijk verhaal schuil. Maar hoe leuk is het om te bedenken dat Georg Smith na de veiling thuiskwam, de adrenaline van het bieden nog in zijn lichaam, het schilderij op een stoel zette, de beschermdoek wegsloeg om het door de twee connoisseurs in wording te laten bewonderen. Maar wat George Smith toen nog niet wist, was dat het schilderij jaren later uit het oeuvre van Metsu moest worden geschrapt.