Van dit Kerkinterieur, dat in augustus 2019 vanuit een particuliere verzameling bij Schuler Aukionen in Zwitserland opdook, was niets meer bekend: geen schilder, geen aanduiding van de kerk en geen herkomst. Al deze informatie, die ooit wel bekend moet zijn geweest, was kwijt. En dus begon een speurtocht om het schilderij weer ‘thuis te brengen’. Dat het ook echt fysiek thuis zou komen wisten we toen nog niet.
Maar eerst dus die speurtocht. Die begon met de herkenning dat het hier om een Kerkinterieur van een Zuid-Nederlandse schilder uit de tweede helft van de 17e eeuw moest gaan. Immers, in de toepassing van het centrale perspectief en de stoffering met figuren herinnerde dit interieur sterk aan dat van de Antwerpse O.L.Vrouwekathedraal, geschilderd door Pieter Neeffs senior en junior, maar dan wel van latere datum. Dat is te zien aan de figuren, vooral het deftige gezelschap in de middenbeurk: een vrouw in het zwart met haar kinderen. Ze zijn elegant gekleed volgens de mode van omstreeks 1660/80. Hun jurken hebben een sleep, die bij de meisjes is opgebonden zodat ze makkelijker kunnen lopen. En dat dat gebruikelijk was is ook te zien in de balscènes door Hiëronymus Janssens uit dezelfde tijd.
Op zoek naar de maker van dit interieur, stuurde ik een foto naar Bernard Vermet, die weliswaar niet met een toeschrijving kwam, maar wel met een identificatie; dit was het interieur van de St Michiel en St Goedelekathedraal in Brussel. De beelden van de twaalf Apostelen aan de zuilen herkende hij als nog in situ. In het schilderij zijn links, van voren naar achteren, de Heilige Simon, Bartholomeus, Jacobus Minor, Johannes, Andreas en Petrus te zien, en deze situatie is vandaag de dag ongewijzigd. Rechts zijn Judas Thaddeüs, Mattheüs, Thomas, Philippus, Jacobus Major en Paulus te herkennen, maar Philippus is intussen verhuisd naar de tweede zuil en ook hebben enkele Apostelen hier hun attribuut verloren. Deze beelden door Jérome Duquesnoy II (1602-1654), Lucas Faydherbe (1617-1697) en Tobias de Lelis (1636-?) vervingen de eerdere gepolychromeerde beelden die bij de beeldenstorm waren vernield.
De identificatie door Bernard maakte het schilderij in een keer tot een ontdekking. Want, in tegenstelling tot de Antwerpse kathedraal, werd de St Michiel en St Goedelekathedraal slechts zelden in beeld gebracht, terwijl het interieur wel uitvoerig was beschreven in Le grand théatre sacré du duché de Brabant, contenant la description générale & historique de l'Eglise métropolitaine de Malines & de toutes les autre églises cathédrales [...] & autres fondations religieuses [...] Les vies des évêques [...] Avec les principales tombes relevées, cabinets d'armes, épithaphes [...] door Antonius Sanderus (1586-1664) en Jacques Le Roy (1633-1719) uitgegeven in Den Haag, 1734. Daarmee was het schilderij eveneens de perfecte visuele aanvulling op de beschrijving maar de beschrijving ook een belangrijke aanvulling op het schilderij.
Aan de hand van de prenten in het Grand Théatre kan het polyptiek in het koor van de kerk volledig gereconstrueerd worden. Het bevat de wapens van de belangrijkste vorsten van de Zuidelijke Nederlanden, te beginnen bij Keizer Karel V met zijn antecedenten op het middenpaneel, op het linker luik die van zijn echtgenote Isabella van Portugal en rechts die van zijn zoon Philips II. Op de daarna volgende luiken staan de wapens van de vier echtgenotes van Philips II: Maria van Portugal, Mary van Groot Britannië, Isabelle de Valois en Anna van Oostenrijk. De buitenste luiken dragen de wapens van Philips IV en zijn echtgenote Elisabeth de Bourbon.
De succesvolle speurtocht betekende dat de informatie niet nog een keer kwijt mocht raken, dus motiveerde Bernard het museum van de stad Brussel, het Broodhuis (http://www.brusselscitymuseum.brussels/nl), om het schilderij te kopen. En dat is gelukt!
