< Projects

Het belang van herkomstonderzoek

Tuesday 22 January 2019
jacob van strij zomerlandschap met koeien en schapen
Jacob van Strij, Zomerlandschap met koeien en schapen, olie op doek 73,8x94,4 cm

 

Toen in 1998 Dr F. Vriesendorp (1908-1998) in Dordrecht overleed, besloten zijn kinderen het door hem gedurende zijn leven zo gekoesterde ‘Zomerlandschap met vee en schapen’ door Jacob van Strij in langdurig bruikleen af te staan aan het Dordrechts Museum. Daar maakte het in 2000 deel uit van de tentoonstelling In helder licht. Jacob en Abraham van Strij, die tot doel had om de grote artistieke verdiensten van dit ‘kunstrijk broederpaar’ opnieuw in beeld te brengen. De tentoonstelling was inderdaad een ‘eye-opener’, want vooral Jacob van Strij presenteerde zich hier als een eersterangs schilder, die in niets onderdeed voor zijn broer Abraham.

Jacob van Strij was de jongste van de twee schilderende broers van Strij. Beiden gingen in de leer in Antwerpen, maar keerden daarna terug naar Dordrecht, waar zij hun hele leven zouden blijven. Daar namen zij de schilderwinkel van hun vader over en zetten zich verder in voor de organisatie van het culturele leven in de stad. Abraham richtte de – nog altijd actieve - tekenacademie Pictura op, Jacob was een van de mede-oprichters van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Zij werden tijdens hun leven gevierde schilders.

Anders dan zijn oudere broer Abraham, gespecialiseerd in het schilderen van portretten en interieurs, legde Jacob zich toe op het landschap. Grote inspiratiebron daarbij was zijn illustere 17e-eeuwse voorganger en stadgenoot Aelbert Cuyp. Niet dat Van Strij hem slaafs imiteerde, al zijn er wel letterlijke kopieën bekend. Eerder was er sprake van een gezonde wedijver. Gebruikmakend van motieven uit de schilderijen van zijn oudere collega, creëerde Jacob geheel nieuwe, eigen composities. Vaak ook nog aangevuld met elementen uit het werk van andere 17e-eeuwse landschapsschilders, zoals Paulus Potter en Adriaen van de Velde. We kunnen eruit opmaken dat Van Strij een gedegen kennis had van de kunst uit de Gouden Eeuw.

Hoewel het werk van Van Strij vaak voor dat van Cuyp wordt aangezien, zijn er duidelijke verschillen. Want waar Cuyps landschappen vooral beheerst worden door een ervaring van ruimte en licht, roepen zij bij van Strij vooral de sfeer op van een voorbije tijd. Deze sfeer wordt mede bepaald door de technische perfectie in de uitvoering. In dit zomerlandschap is niet alleen een kostbaar mahoniehouten paneel als drager gebruikt, maar zijn ook de details zeer nauwkeurig weergegeven.

Bij het doornemen van het oeuvre van Jacob van Strij, blijkt dat niet alle schilderijen uit zijn oeuvre een dergelijke perfecte uitvoering hebben. Deze is slechts voorbehouden aan een hele kleine groep werken. Daaronder Landschap met melkmeid in het Rijksmuseum (https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/SK-A-1140) en Boslandschap met vee in het Dordrechts Museum (https://www.dordrechtsmuseum.nl/kunstenaars/strij-jacob-van/). De mening dringt zich op dat de schilder deze stukken voor speciale verzamelaars geschilderd moet hebben.

Toen de familie Vriesendorp mij in 2006 vroeg om hen te helpen bij het op de markt brengen van hun schilderij, was het daarom van belang om de herkomst van het schilderij precies na te gaan. Want als je een dergelijk hoogwaardig schilderij tot zijn ontstaan kunt traceren, is dat een mooi staaltje van verzamelgeschiedenis in Nederland en bevestigt het daarbij de uniciteit van het stuk. Het onderzoek heeft inderdaad zijn vruchten afgeworpen, want toen uiteindelijk werd besloten het schilderij bij Sotheby’s in Amsterdam op 13 november 2007 te veilen, kon in de catalogus de herkomst Mr J.A. Blusse, een kennis van de schilder, worden vermeld.