< Projecten

Pieter Arnout Dijxhoorn (1810-1839)

Donderdag 22 augustus 2019
Pieter Arnout Dijxhoorn, Zeegezicht met opkomende storm
Pieter Arnout Dijxhoorn, Zeegezicht met opkomende storm, gesigneerd en gedateerd P.A. Dijxhoorn F 1838, olie op mahoniehout,  49.8x62.7 cm

 

Zo te zien beschikte Pieter Arnout Dijxhoorn over genoeg talent. Geboren in Rotterdam, ging hij bij de zeeschilders Martinus Schouman en Johannes Christiaan Schotel in Dordrecht in de leer en exposeerde hij in de jaren dertig geregeld op de Tentoonstellingen van Levende Meesters. Johannes Immerzeel schrijft in zijn kunstenaarsbiografie 'Levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders' uit 1842/3 dat zijn schilderijen bijzonder geliefd waren bij Rotterdamse verzamelaars. Hij bevestigt verder dat Dijxhoorn over een zwakke gezondheid beschikte en dat hij op 14 september 1839 tijdens een reis naar Groningen, die hem herstel had moeten brengen, helaas veel te vroeg overleed.

Enkele maanden voor Dijxhoorn was die andere grote romantische schilder Wijnand Nuyen overleden. Dit had de hele Nederlandse kunstwereld in diepe rouw gedompeld want juist Nuyen werd beschouwd als degene die de Nederlandse schilderkunst van een nieuwe koers en een nieuw elan had voorzien. Deze koers was internationaal geörienteerd en zocht aansluiting met de romantische beweging in Frankrijk, zoals met Eugène Isabey en anderen. Deze schilders schuwden het drama en de grote emotie niet. De dood van Dijxhoorn maakte het verdriet nog groter, want ook Dijxhoorn behoorde tot de groep van getalenteerde schilders die zochten naar die diepe romantische sentimenten.

Het schilderij 'Zeegezicht bij opkomende storm' uit 1838, dat recent uit een verzameling in Den Haag tevoorschijn kwam, laat zien wat dat sentiment was. Want dat de roeiboot, die weliswaar zijn mast heeft neergehaald, het niet gaat redden als de storm er straks overheen raast, laat zich raden. Waarschijnlijk wacht de opvarenden een vroege dood en is het mystieke schijnsel van het licht een voorbode van wat komen gaat.

 

Aiwasowski, storm over the black sea
Iwan Aiwasowski, Storm op de Zwarte Zee, gesigneerd en gedateerd 1893, olie op doek, 53.5x84.5 cm

 

Dit soort grootse gevoelens zijn in de 19e-eeuwse Hollandse schilderkunst zeldzaam. Hier toont de Romantiek zich meestal van de brave kant in de genres die wij zo goed kennen uit de Gouden Eeuw. Met de dood van Dijxhoorn en Nuyen verdwenen in een keer de grote romantische geesten, zonder dat zij voor opvolging hadden kunnen zorgen. Of het zou de Rus Iwan Aiwasowski (1817-1900) moeten zijn, die tussen 1840 en 1844 een studiereis naar West-Europa maakte en toen ook Nederland bezocht. Wellicht heeft hij tijdens zijn verblijf gehoord over Nuyen en Dijxhoorn en zelfs hun werk gezien. Dit lijkt aannemelijk wanneer we naar het werk van Aiwasowsky kijken. In tegenstelling tot zijn vakbroeders van de lage landen leefde de Russchische schilder wel lang, wat hem de gelegenheid gaf een aanzienlijk oeuvre na te laten. De prijzen die voor zijn schilderijen worden betaald, liegen er trouwens niet om. Ze zijn vele malen hoger dan die voor Nuyen en Dijxhoorn.

 

Aiwasowski, De regenboog
Iwan Aiwasowski, De regenboog